Kümbetler, Türklerin kurgan geleneğini taşlaşmış abideler olarak sürdürdüğü ve İslam geleneğindeki mezar yapılmaması inancına rağmen önemli bir yer tutan yapılar arasında yer alıyor. Bu geleneğin en güzel örneklerinden biri olan Halime Hatun Kümbeti, Gevaş İlçesi'nde göz kamaştırıyor.
Türklerin mumyalama sanatında usta oldukları biliniyor ve kümbetlerde cesedin konulduğu toprak altındaki odaya "mumyalık" deniliyor. Bazıları bu uygulamayı Mısır'a dayandırırken, aslında piramitlerin ilk formlarının Selçuklu kümbetleriyle benzer olduğunu ve bu uygulamanın Orta Asya kökenli olduğunu savunuyor.
Mezar ve mezar taşı konusu bazen karıştırılabiliyor. İslam kültüründe mezar bulunsa da mezar taşı kültürü eksiktir. Türklerde ise mezar kültürü yanında mezar taşı da ayrı bir sanat olarak öne çıkar. Halime Hatun Kümbeti'nin girişindeki Koç başlı heykel, Türk mezar taşı sanatının örneklerinden biridir.
Gevaş'taki bu eşsiz miras, Türk kültürünün zenginliğini ve tarihine ışık tutan önemli bir yapıdır. Özellikle çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış Anadolu coğrafyasında, bu tür mirasların korunması ve tanıtılması büyük bir önem taşır.
