Van'ın tarihi misafirperverlik geleneği, dijitalleşme ile birlikte önemli bir dönemeçte. Yapılan son araştırmalar, Türk halkının genelinde olduğu gibi Van'da da komşuluk ilişkilerinin zayıfladığını gösteriyor. Vanlıların yüzde 42.8'i artık komşularına eskisi kadar sık ziyaretlerde bulunmuyor. Komşular arasındaki güven eksikliği ise daha da kaygı verici bir boyut kazanıyor. Araştırmaya göre, Vanlıların yüzde 27.4'ü komşularına hiç güvenmiyor.
Türkiye'de, aile bağlarının ardından en güçlü sosyal ilişki ağı olarak bilinen komşuluk ilişkileri, modern zamanların hızla değişen dinamikleriyle adeta eriyor. Özellikle büyükşehirlerde yaşamın yoğunluğu ve tempolu ritmi, insanları mekansal olarak bir araya getirirken, sosyal ve duygusal olarak birbirlerine ne denli uzak olduklarını ortaya çıkaran çarpıcı bir gerçeklikle karşı karşıya bırakıyor. Son yıllarda pandemi ve dijitalleşmenin etkisiyle, komşuluk ilişkilerinde belirgin bir değişim yaşanıyor.
Yapılan araştırmalar, insanların fiziksel olarak bir araya gelmek yerine, sanal platformlarda etkileşimde bulunmayı tercih ettiğini gösteriyor. Artık, kapı komşusuyla çay içmek yerine, sosyal medya üzerinden etkileşimde bulunmak daha yaygın hale geliyor. Pandemi süreci, insanların sosyal ilişkilerini daha da zayıflatırken, dijitalleşme ise bu zayıflığı pekiştiriyor. Komşular arasındaki iletişimdeki bu değişim, toplumun dayanışma ve yardımlaşma kültürünü tehdit ediyor. Artan sanal ilişkiler, yüz yüze iletişimin azalmasına ve dolayısıyla komşular arasındaki güvenin sarsılmasına neden oluyor.
“VAN’DA DA KALMADI”
Değişen hayat tarzları, geleneksel komşuluk ilişkilerinin zayıflamasına sebep oldu. Van'da eski komşuluk ilişkilerinin kalmadığını söyleyen 65 yaşındaki Zübeyde E. Eskiden komşuluk ilişkilerinin daha iyi olduğunu söyledi. Zübeyde E. geçmişte yaşananları anlatırken, "Eskiden komşu komşunun külüne muhtaçtı. Herkes birbirini tanır, birbirine yardım ederdi. İhtiyaç sahibi olanın kapısı çalınırdı ve komşular bir araya gelip yardımcı olurdu" dedi.
“KOMŞULUK BAĞLARI ZAYIFLADI”
Ancak günümüzde dijitalleşmenin hızla ilerlemesi, iletişim alışkanlıklarını kökten değiştiriyor. İnternetin ve sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte insanlar daha çok sanal dünyada vakit geçirirken, komşular arasındaki yüz yüze iletişim azalıyor. Zübeyde E. bu durumu, "Artık herkes telefonuna veya bilgisayarına bakıp duruyor. Mahallede kim oturuyor, neler yapıyor, bilemez olduk. Eskiden sohbet eder, dertleşirdik. Şimdi ise kimse kimseyi tanımıyor. Mahallemizdeki komşuluk ilişkilerinde son zamanlarda belirgin bir değişim yaşandığını gözlemliyorum. Eskiden, kapı komşularımızla sık sık bir araya gelir, bayramlaşır, dertleşirdik. Ancak artık bu sıkı bağlar giderek zayıflıyor.
Büyükşehirlerin hızlı tempolu yaşam tarzı, insanları birbirlerine mesafeli hale getiriyor gibi. Evet, fiziksel olarak komşularımızla aynı mahallede yaşıyoruz, ancak birbirimize yabancılaşıyoruz. Pandemi süreci ve dijitalleşme, bu zayıflayan bağları daha da güçsüzleştirdi. Artık, birbirimize sadece selam vermekle yetiniyoruz, derdimizi paylaşacak bir omuz bulmakta zorlanıyoruz.” Dedi.
“AİLE İLİŞKİLERİ BİLE DİJİTALLEŞİYOR”
Eski komşuluk ilişkilerinin kaybolmasının yanı sıra, aile içi iletişimde de değişim yaşanıyor. Zübeyde E.'nin dikkat çektiği gibi, aile bireyleri bile artık internet üzerinden iletişim kuruyor. Aile içinde bile herkes kendi odasında bilgisayarına veya telefona bakıyor. Bir araya gelip sohbet etmek yerine mesajlaşıyorlar. Komşuluk ilişkilerinin azalmasıyla birlikte, mahalledeki dayanışma ve yardımlaşma kültürü de geriliyor gibi. Eskiden, bir komşunun ihtiyacı olduğunda hemen yardıma koşardık. Ancak şimdi, komşularımızın ihtiyaçlarını bile fark etmekten uzaklaşıyoruz.
Sanal dünyanın cazibesine kapılarak, gerçek dünyadaki ilişkileri ihmal ediyoruz. Bu durum beni üzüyor çünkü komşuluk ilişkileri, toplumun temel dayanışma değerlerinden biriydi. Bu bağların güçlenmesi için hepimizin daha fazla çaba sarf etmesi gerekiyor. Birbirimize daha fazla zaman ayırmalı, birlikte etkinlikler düzenlemeli ve birbirimize destek olmalıyız. Ancak bu şekilde, kaybolmaya yüz tutmuş komşuluk ilişkilerini yeniden canlandırabiliriz “diye aktardı.