Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Erkan Afşar, İran’da devam eden olayların başta Van olmak üzere bölge ve ülke ekonomisini olumsuz yönde etkileyeceğini belirtti.
“TÜRKİYE VE VAN AÇISINDAN EKONOMİK AÇIDAN CİDDİ BİR SORUN”
Gerginliğin devam etmesi halinde ekonomik anlamda Van ve ülke genelinde sorunların ciddi anlamda yaşanabileceğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Erkan Afşar, “İran, biliyorsunuz, iki ülkenin; iki uzun kara sınırı, yaklaşık 535 km’lik bir sınırımız var. Türkiye ile İran arasında ve bu sınırda Van kenti, Van ilimiz sınıra en yakın şehir olduğu için, İsrail ile İran arasında ortaya çıkan bu çatışmadan, savaştan çok ciddi şekilde etkilenebilir. Özellikle ekonomik ve sosyal açıdan Van ilimizin olası etkilerinden bahsedecek olursak, başta kitlesel bir göç olayı… Olası kitlesel bir göç olduğu zaman ticaretimizi, turizmimizi, konaklama, yiyecek içecek sektörümüzü açıkçası çok ciddi oranda Van ilini etkiler. Türkiye açısından bakarsak da enerji açısından, enerji güvenliği ve petrol fiyatları açısından dolaylı etkiler olur. Özellikle Hürmüz Boğazı'nın kapanması veya Amerika’nın savaşa dâhil olması sonrasında Hürmüz Boğazı’nın kapanması, enerji güvenliği ve petrol fiyatlarını çok ciddi oranda etkiler Türkiye açısından. Van ili özelinde ise tabii ki, geçen 2024 yılı içinde Van Ticaret ve Sanayi Odası’nın verilerine göre, yaklaşık 700 binin üzerinde İranlı turist kentimizi ziyaret etmiş durumda ve 265 bin dolar civarında bir turist geliri Van’a bir katkı sağlamıştır. Dolayısıyla bu savaş eğer ki devam ederse, süreklilik olursa, bu turist sayısında çok ciddi miktarda bir azalma meydana gelecektir. Bu da az önce belirttiğim gelirin de çok ciddi oranda düşmesine neden olacaktır. Bu, İran’dan Türkiye’ye gelen turistler açısından ciddi bir sorun. Yani Türkiye ve Van açısından ekonomik açıdan ciddi bir sorun” dedi.
“VAN İLİNE ÇOK CİDDİ ETKİLERİ OLACAKTIR”
Gerginliğin artmasıyla birlikte Van’ın ciddi anlamda etkileneceği ve aralarında Afganlarında olduğu bir göçün ana merkezi haline gelebileceğini aktaran Afşar, Ama şöyle bir durum: Ola ki savaş devam etti ve İran’dan Van’a olası bir kitlesel göç ortaya çıktığı zaman, bunun Van iline özellikle sınır güvenliği açısından, göç ve mülteci baskısı açısından, toplumsal algılar açısından ve sınır ticareti, ekonomi açısından Van iline çok ciddi etkileri olacaktır. Bu etkilerden isterseniz biraz bahsedecek olursak; tabii Van, İran sınırında bulunan az önce belirttiğimiz gibi bir şehir. Jeopolitik açıdan önemli bir şehir Van ili. Güvenlik açısından da önemli. Bunun yanında ülkemize, Van’ımıza gelebilecek olan mülteciler, kitlesel göç bu açıdan Türkiye’ye Van üzerinden giriş yapıldığı zaman şunu göreceğiz: Burada Van ilinin ne kadar şey olacağını… Yani bu kaldırabilecek mi? Van kenti, gelebilecek kitlesel göçün etkisini bilemiyoruz. Yani miktarını. Nüfus olarak yaklaşık 4 milyona yakın Afganlı İran’da bulunuyor İranlı vatandaşlar hariç olmak üzere ve bunların birçoğu da ilk gidebilecekleri, gelebilecekleri yer Van şehri. Dolayısıyla Van’ın bu kadar göç ve mülteci baskısını kaldırabilecek mi? Ve toplumsal tepki oluşur mu? Bunlar üzerine… Van’daki barınmadır, güvenliktir, diğer hizmetler açısından ciddi bir kriz ortaya çıkar mı, çıkmaz mı? Onun bir altyapısını iyi analiz etmek gerekiyor açıkçası. Çünkü sadece İranlı göçmenler gelmeyecektir” diye konuştu.
“TÜRKİYE’YE GİRİŞ VAN KENTİ ÜZERİNDEN YAPILACAKTIR”
İran’da bulunan Afganlar da yaklaşık 4 milyon Afgan’ın olduğu söyleniyor onlar da muhtemelen Van kentine doğru, sınıra doğru akın akın gelmeye başlayabilirler diyen Afşar, “Türkiye’ye giriş bu şekilde Van kenti üzerinden yapılacaktır veya Yüksekova’daki diğer sınır kapılarımız üzerinden. Van ile dediğimiz gibi, özellikle İranlı turistler... Her yıl 700 binin üzerinde turist geliyordu. Bu savaş devam ederse bu turistlerin gelmesi azalacaktır. Turist miktarında ciddi azalmalar olunca, gelire de etkileyecektir. Bu da Van ekonomisi için ciddi sorunlara neden olabilir. Çünkü Van ekonomisi, siz de takdir edersiniz ki, özellikle yiyecek içecek, konaklama, giyim sektörleri özellikle gelen bu turistlerin çok ciddi katkıları olmakta. Bunlar gelmediği zaman, savaş devam ettiği zaman ister istemez Van ekonomisine, Van ticaretine ciddi olumsuzluklar şeklinde yansıyacak. Bunun altını çizmek gerekiyor. Türkiye açısından; güvenlik politikalarımız, ekonomi ve enerji başlıkları, dış politik dengeleri açısından da Türkiye’yi de etkileyecektir ister istemez. Buna dikkat çekmek isterim. Tabii İran’dan Van’a doğru gelen vatandaşlar, göç olayı sadece Van’la sınırlı kalmayacaktır. Türkiye’nin diğer kentlerine doğru da gidişler olacaktır. Hatta Avrupa’ya doğru da bir göç dalgası ortaya çıkabilir. O yüzden umarım bu çatışma, bu savaş bir an önce sona erer. İran halkı için de Türkiye için de bölge ülkeleri için de selamete kavuşmuş olur süreç” şeklinde konuştu.
NE OLMUŞTU?
İsrail, 13 Haziran'da İran'ın farklı kentlerindeki nükleer tesisler başta olmak üzere ordunun üst komuta kademesini de hedef alan geniş çaplı saldırılar düzenledi.
İran Genelkurmay Başkanı, Devrim Muhafızları Genel Komutanı ve bazı üst düzey komutanlar ile 9 nükleer bilim insanı saldırılarda ölürken, toplam sivil kaybı 227 olarak açıklandı.
İran ordusunun İsrail'e balistik füzelerle yaptığı misillemede 25 kişinin öldüğü, 500'den fazla kişinin yaralandığı aktarıldı. İsrail'in İran'a düzenlediği saldırılardaysa, İran Sağlık Bakanlığı'ndan 15 Haziran'da yapılan açıklamaya göre en az 224 kişi öldü, 1277'den fazla kişi yaralandı. Türkiye başta olmak üzere çok sayıda ülke İsrail'i kınadı.
